Puberteit voor hoogbegaafde jongeren: ter inspiratie!

Schrijfster Maresa Jacobse (hb, adhd) over een ‘succesvolle’ puberteit voor hoogbegaafde jongeren

Maresa Jacobse (juli 1986) is woordenkunstenaar. Ze vertaalt, verhaalt, en leert anderen hoe ze meer kunnen bereiken met verhalen. Sinds haar elfde is ze tweetalig (NL/EN) en op haar veertiende schreef ze haar eerste boek, dat bij Kluitman werd uitgebracht. Ze combineert graag alfa met bèta (computertaal is ook een taal) en inmiddels is ze veertien boeken en veel technische vertalingen verder. Haar levensdoel is zoveel mogelijk goede verhalen te (helpen) creëren.
Maresa is hoogbegaafd en heeft adhd. Lees haar verhaal en haar tips voor een succesvolle puberteit voor hoogbegaafde jongeren in een hoofdstuk uit Mijn hoogbegaafde puber, inspiratie voor ouders van hoogbegaafde jongeren.

Hoe kwam je erachter dat je hoogbegaafd bent en wat gebeurde er toen?

De eerste keer vertelde de huisarts mij dat ze dacht aan hoogbegaafdheid. Ik wilde toen getest worden op adhd (wat ik bleek te hebben). De medicatie hielp me om me te concentreren en dat was een verademing. Bij hoogbegaafdheid heb je verder geen medicatie, dus had ik geen behoefte aan een test. Daarna duurde het nog jaren voordat ik eindelijk wel een test deed, en dat was meer omdat ik het voor mezelf zeker wilde weten. Ik dacht eerder dat ik last had van grootheidswaanzin en stiekem helemaal niet slim was.

Vertel je erover?

Als het ter sprake komt of wordt gevraagd. Zo kwam het bij een sollicitatie een keer naar voren en vragen mensen tijdens netwerkevenementen soms opeens naar mijn IQ.

Wat vind jij de voordelen van zo’n buitengewoon hoog IQ?

Ik vind het gevoel dat iets ‘klikt’ heel prettig. Je verwerft een nieuw inzicht. Ooit liet ik mijn ogen laseren en kon ik opeens helder zien zonder bril. Dat is het gevoel. Het is niet zo dat je het voorheen niet kon zien, maar het is opeens zo scherp als HD. Daardoor wordt alles mooier en kleurrijker en is het makkelijker nieuwe verhalen te bedenken (wat een van mijn grootste passies is).

Wat zou je willen dat andere mensen over hoogbegaafdheid weten, of wat ze beter begrijpen?

Achteraf gezien was het handig geweest als het in groep 1 al was ontdekt. Laatst vertelde mijn basisschooljuf van die tijd (die nog wist dat ik al kon lezen en schrijven toen ik vier was) dat ze adhd en hoogbegaafdheid vermoedde, maar daar werd in die tijd eigenlijk niets mee gedaan. Als ik gelijk naar groep drie of vier was gegaan had ik me echt aanzienlijk minder verveeld. Daarnaast had ik beter begrepen waarom ik sociaal wat onhandig ben. Ik wilde me namelijk aanpassen aan iets waaraan ik me niet kon aanpassen – en aan mensen aan wie ik me niet kon aanpassen.

In de klas deed ik alles in de hoop dat ik werd weggestuurd en op de gang stiekem een boek kon gaan lezen.

Heb je tips voor beter onderwijs voor hoogbegaafde kinderen?

Klassikale uitleg is voor mij het grootste verbeterpunt van onderwijs. Alhoewel ik op een Daltonschool zat (waar je veelal op je eigen niveau kunt werken, wat achteraf gezien mijn redding is geweest), was nog steeds veel uitleg bedoeld voor de hele klas. Ik weet nog dat ik een keer uitleg kreeg over ‘op de kast’ en ‘onder de tafel’ – alsof niet iedereen wist hoe je ‘op’ en ‘onder’ en ‘naast’ moest gebruiken, dacht ik heel verontwaardigd. Het was voor mij alsof er werd uitgelegd hoe je op een stoel moest zitten (wat ik op dat moment niet deed, ik hing erover, zuchtte, hing op zijn kop, alles in de hoop dat ik werd weggestuurd en op de gang stiekem een boek kon gaan lezen). ‘Je verveelt je zo nadrukkelijk dat ik er last van heb!’ riep de juf uiteindelijk boos, maar stuurde me helaas niet weg. Als ik op dat moment iets anders had mogen doen, was dat veel productiever geweest. Tegelijkertijd lijkt het me met veel kinderen in de klas moeilijk in te schatten wie iets al snapt en wie niet.
Hierbij wel een compliment ook voor een juf (die het op andere gebieden minder slim aanpakte met mij, maar toch) die mij uiteindelijk niet meer verplichtte boekverslagen te schrijven over elk boek. Dat gaf me veel vrijheid en lezen werd leuker. Het was denk ik ook praktischer zo, want ik had steeds mijn verslagenschrift vol. Eerlijk gezegd denk ik dat de juf het ook wel zat was om twee nieuwe verslagen per week te lezen.

Hoe gaat het met je?

Fantastisch! Ik heb geaccepteerd dat ik niet kan kiezen voor één ding, dus ik doe alles wat ik leuk vind. Dat ik daar mijn geld mee kan verdienen is heel fijn.

Ik hoor sarcasme niet (goed). Hoe ik dat op kan lossen, weet ik niet.

Wat zou beter kunnen? Wat heb je daarvoor nodig?

Ik hoor sarcasme niet (goed) en herken het alleen als ik goed kan beredeneren dat iemand wel een grap moet maken, omdat wat hij/zij zegt echt niet kan. Helaas sla ik daar soms de plank mee mis. Hoe ik dat op kan lossen, weet ik niet. Meestal lach ik er maar om, want meer kan ik er niet aan doen.

Wanneer begon je te puberen? Wat gaat er beter dan toen?

Ik had een pre-puberfase rond mijn zesde, toen ik bedacht dat ik niet – zoals mijn ouders – in god geloofde en besloot dat ik later niet gelovig zou leven. Tussen mijn dertiende en zeventiende puberde ik het ergst. Ik was vrij extreem met eigenlijk alles rondom puber zijn. Ook was ik erg egoïstisch en negatief. Dat heb ik gelukkig later omgedraaid naar positief denken. Ook is de band met mijn ouders sindsdien veel beter.

Is puberen lastiger als je hoogbegaafd bent?

Mijn ouders wisten niet dat ik sinds mijn zesde al twijfels had bij hun geloof en opvoeding. Verder nam ik geen blad voor de mond en ging ik tegen alles in. Ze gingen er toen vanuit dat ik ‘alleen maar’ puberde en ik denk dat ze niet verwachtten dat ik heel goed had overwogen wat ik wel en vooral niet wilde. Zo had ik netjes in het wetboek opgezocht of zij mij al dan niet konden verplichten mee te gaan naar religieuze bijeenkomsten (dat mag als je nog geen 18 bent en je ouders dat noodzakelijk achten voor je opvoeding). Het zou voor mij makkelijker zijn geweest als het een fase was, maar die ‘fase’ gold alleen voor mijn gedrag en niet voor mijn zienswijzen.

Ga na welke ideeën er achter bepaald gedrag kunnen zitten.

Wat kunnen ouders en leerkrachten doen om te zorgen dat een hoogbegaafde puber zich beter voelt?

Neem wat hij/zij zegt serieus, ook als het boos wordt gezegd. Ga na welke ideeën er achter bepaald gedrag kunnen zitten. Ik denk dat je als ouder en leerkracht bij elk kind (hoogbegaafd of niet) moet kijken naar wat hij of zij nodig heeft. Daag iedereen voldoende uit en kijk hoe ze hun dromen waar kunnen maken.
Oneerlijkheid is wel iets wat op scholen helaas nog steeds veel voorkomt, en daarmee kom ik ergens op wat ik aan scholen zou willen meegeven. (Overigens lijkt dit niet te relateren aan hoogbegaafdheid, maar dat is het wel: je kunt minder goed tegen oneerlijkheid en dingen die niet kloppen.) Zo vind ik dat ter voorbereiding van de piepjestest/coopertest/etc. minimaal acht weken hardlooptraining moet worden gegeven. Voor een SO bereid je je voor en krijg je huiswerk mee, waarom dan niet voor een fitnestest? De piepjestest vind ik daar een voorbeeld van.
Een ander voorbeeld is buiten de kaders durven te denken. Met talen bijvoorbeeld: kijk naar hoe verstaanbaar iemand zich in een vreemde taal kan uitdrukken, los van accent of grammatica. Beoordeel een mondeling daarop, en ga op papier verder in op grammatica en schrijfwijze. Leef minder naar het curriculum en meer naar welke vaardigheden de pubers goed onder de knie hebben en hoe ze zich daarmee redden.

Heb je advies voor andere hoogbegaafde (bijna-)pubers?

In het algemeen: probeer met je ouders in gesprek te gaan over wat je goed en niet goed vindt gaan. Zoek samen naar oplossingen. En: probeer eerst na te denken over wat je wilt zeggen (en over wat je eigenlijk wilt en belangrijk vindt). Dat komt er dan een stuk beter uit.

Ik had die dingen niet kunnen doen als school me had uitgedaagd, dus dat is ook weer een voordeel.

Daagt de school je te weinig uit? Onderneem dan eigen dingen die je verder helpen. Ik heb bijvoorbeeld onder meer HTML geleerd, boeken geschreven en een thuisstudie psychologie gedaan in mijn schooltijd en daar heb ik nu nog steeds veel aan. Ik had die dingen niet kunnen doen als school me had uitgedaagd, dus dat is ook weer een voordeel.
Kortom: kijk naar wat je het liefste leert of doet, en kom in actie. En voor ouders: geef meer regie uit handen, voor een positieve puberteit voor hoogbegaafde jongeren.
Einde van dit hoofdstuk. Lees meer inspirerende verhalen van ouders en hoogbegaafde (ex-)pubers, plus veel adviezen en tips voor een prettige puberteit voor hoogbegaafde jongeren in: Mijn hoogbegaafde puber, via deze link rechtstreeks te bestellen bij de auteur Suzanne Buis (indien gewenst gesigneerd, met boekenlegger).

Een korte samenvatting van wat een gelukkige hoogbegaafde adhd-er zoal doet en maakt:

Lijkt het je wel wat om met de razendsnelle, originele duizendpoot Maresa te werken? Klik hier door naar CreatiefSchrijven.net
Wil je haar boeken lezen, of heb je een boekbespreking over Maresa Jacobse? Meer over Maresa de kinderboekenschrijfster
Gezonder genieten? Vind de beste tips op Maresa’s site GezonderGenieten.nl!