Mijn enige probleem op het vwo, zes jaar lang, was dat ik steeds de klas uit werd gestuurd omdat ik teveel vragen stelde. Ik kon goed genoeg rekenen om steeds op het nippertje over te gaan… om vervolgens op de universiteit op mijn bek te gaan, en uiteindelijk te beseffen: ik kan helemaal niet leren!
Ik kon niet leren op de manier die in het gangbare onderwijs verwacht wordt. Daar hebben veel hoogbegaafden last van. Jongeren die op school alle levenslust verliezen – maar ook volwassenen die zó zijn gaan geloven dat ze ‘dom’ zijn en ‘niet kunnen leren’ dat ze zich er niet eens meer van bewust zijn. En intussen leren ze van alles van wat er ‘toevallig’ voorbijkomt, leggen verbanden en ontwikkelen zich zo zonder scholing verder. Maar het blijft lastig om over dingen te praten waar je niet bij stilstaat.
Ik luister ook vaak naar wat mensen níet zeggen. Dat is typisch een ding van hoogbegaafden die zich bewust zijn van hun hoogsensitiviteit. In het begin, als interviewend journalist, raakte ik soms verward.

Ingevingen

Op een dag, als jonge reporter voor de plaatselijke weekkrant, word ik voor een artikel naar een caravanbouwer gestuurd. Braaf stel ik vragen. Gaandeweg weet ik zeker dat er iets niet gezegd wordt. Dat wat níet gezegd wordt, neemt dan steeds meer plaats in, waardoor ik niet meer echt hoor waar het over gaat.
Er komen dan vragen in me op, zoals ‘hoe maak ik hier een interessant verhaal van’ en ‘waarom praat deze meneer zo lang over caravans bouwen?’
In mijn hoofd zie ik de caravanbouwer duidelijk voor me in een witte jas in een roodbruine omgeving. Ik begrijp het niet.
Op de beelden in mijn hoofd straalt de beste man.
Voor mijn ogen steekt hij een dof verhaal af.
Op een gegeven moment stop ik mijn opschrijfboekje weg. We lopen nog een rondje over het terrein. Ik kauw op een vraag, want is het niet raar om een caravanbouwer te vragen waaróm hij caravans bouwt? Is het geen belediging? Of zou hij zich er rot over kunnen voelen, of mij brutaal vinden?
Aangepast als ik ben, beleefd, vriendelijk, zou ik liever mijn mond houden. Maar er zit ook dat nieuwsgierige kind in mij, dat die man wel interessant vind en ik vraag het uiteindelijk tóch: ‘Waarom bouwt u eigenlijk caravans?’
Hij antwoordt: ‘om geld te verdienen’.
Ik vraag: ‘En als u genoeg verdiend heeft?’
Hij kijkt op. ‘Dan ga ik vrijwilligerswerk doen. Ik ga in Afrika in een ziekenhuis werken als arts-assistent.’
Aha… en daar openbaarde zich een heel ander verhaal.

Aanvoelen en vragen stellen: lastige krachten die moeten worden onderdrukt?

Wat ik die dag vooral leerde, was iets belangrijks over mezelf. Ik besefte dat het best eens twee krachten zouden kunnen zijn, die ik op school had leren onderdrukken: dingen aanvoelen… en vragen durven stellen.
Belangrijk. Het gebruiken van deze kwaliteiten had ik afgeleerd, want dat was gemakkelijker voor mijn omgeving, op school en voor volwassenen die niet graag indringende vragen krijgen van een kind.
Ik besloot om het afleren af te zweren. Ik ging weer toestaan dat ik dingen aanvoel en dat ik nuttige vragen kan stellen.
Daarmee zette ik een stap vooruit die eigenlijk ook een stap terug was naar mezelf.
Als kind wist ik blijkbaar veel beter wie ik was.

Als kind wist ik blijkbaar veel beter wie ik was.

Beluister het nummer van David Bowie: Changes.
En dat is waarom ik het over dit nummer wil hebben met trainers, leerkrachten, ouders, gedreven om te begrijpen hoe we deze kinderen kunnen helpen. Hoe we ze kunnen helpen met groeien, met hun plek vinden in de wereld, ze leren leren, ze vertellen hoe het makkelijker kan, zodat ze zich beter voelen.
Gras groeit niet harder als je er aan trekt.
Als je wilt dat iets groeit, moet je er niet op gaan zitten.
Goed, dan gaan we er naast staan, oké? We geven het kind de ruimte. Echt.

Ver-anderen

Echt? Geven we het de ruimte door al die problemen te blijven ontleden en steeds maar oplossingen aan te dragen?
Misschien doen we het (wellicht onbewust) ook wel omdat we zelf zo’n pijn ervaren, wanneer we zien hoe deze jongeren worstelen. We willen niet zien dat ze verdriet of pijn hebben, zich onbegrepen wanen, eenzaam lijken, wanhopig zelfs.
Wij willen dat veranderen.
Wíj.
Ver-anderen.
Een bijzonder woord. Door anderen te willen veranderen, raak je verder van die ander verwijderd. Ver-anderen.
Terwijl we eigenlijk de nabijheid wensen en heel dicht bij ons kind willen staan, als een steunend stokje naast de bloem,
een beetje beschutting, aanwezig om de regen aan te moedigen wel te vallen, maar niet op het kopje…
om de aarde te vertellen hoe de wortels te voorzien van voedsel, zonder ze vast te klemmen…

Kinderen weten het zelf heel goed

Mooie intenties, vertellen we onszelf. Maar we zijn wel steeds bezig met het willen forceren van veranderingen, changes. Terwijl de kinderen het zelf heel goed weten.
De tekst van Changes kun je hier meelezen
And these children that you spit on
As they try to change their worlds
Are immune to your consultations
They’re quite aware of what they’re goin’ through
Ch-ch-ch-ch-changes
Turn and face the strange
Ch-ch-changes
Don’t tell them to grow up and out of it
Vertaald:
En deze kinderen, waar jullie op spuwen,
terwijl ze hun werelden proberen te veranderen
Zijn niet vatbaar voor jullie adviezen
Ze weten heel goed wat ze meemaken
V-V-V-V-veranderingen
(Draai je om en kijk naar het vreemde)
V-V-Veranderingen
Beveel ze niet om groot te worden en er over heen te groeien
Woorden van een droomdenker bij uitstek, een man die een kameleon genoemd werd, die steeds weer anders voor de dag kwam… die in de jaren negentig vol overtuiging voorspelde dat het internet niet een nieuw medium was zoals de krant en de televisie… dat het een veel grote verandering zou teweegbrengen, life changing…
Deze man wordt door vele gezien als een buitenaards wezen, uit sterrenstof gemaakt, met ideeën die niet alleen out of the box, maar ook van out of space waren.
Hij zal zich als kind gerust ook een buitenstaander gevoeld hebben, alien, alleen.
Wat maakt dat hij tot ongekende porties groeide, wereldwijd bekend? Door het erkennen en tonen van zijn kwetsbare kanten.
Hij bleef vragen stellen, heruitvinden, maar sterker nog: hij was niet bezig met veranderingen teweeg brengen. Hij deed wat hij nodig vond.
Iets willen veranderen gaat uit van de huidige situatie. Je wilt iets verbeteren, vergroten, verkleinen, versnellen, compacten…
Echt nieuwe dingen komen niet voort uit veranderingen, want dat blijven doorgaans aanpassingen.

Wat gaat er verloren?

Hoogbegaafden zijn vaak goed in veel aanvoelen en afstemmen op de ander, op de groep, de situatie, op de maatschappij zelfs. Van sommige Uitzonderlijk intelligente kinderen (en volwassenen) is het echter te veel gevraagd. Er moet een te groot gat worden overbrugd.
Het kind voelt zich niet gezien, niet erkend, niet gewaardeerd.
En wat gaat er verloren?
Geen idee.
Je kunt het niet weten, want juist deze uitvinders en bedenkers hebben ideeën bij zich die nog niet bestaan. Vergaan ze, dan vergaan ze. Misschien duiken ze ooit weer ergens op, in een andere tijd op op een andere plaats. Maar daar heeft dit kind niets aan.
Dat trekt zich terug, met ergens binnenin talenten die de meesten van ons nooit zullen kennen.
Zo af en toe doen ze nog een poging. Maar als succeservaringen uitblijven, worden de pogingen minder.
Every time I thought I got it made
it seemed the taste was not so sweet
zingt Bowie in dit nummer.
Ja. Life sucks, soms. En het kan ook te gek mooi blijken te zijn. Dat willen we allemaal, voor onszelf en voor onze kinderen. We willen kinderen die gelukkig zijn en zelf gelukkig zijn. We willen slagen in ouderschap. De pijn die we wellicht zelf hebben ondervonden vroeger, willen we overwinnen. Onze kinderen zijn een middel.
Soms moet je stoppen.
Accepteren wat er is.
Kijken naar je zelf.
Even stilstaan is meestal al een hele vooruitgang.
Ja, zeker na deze lange tijd thuis, binnen, de lockdown… het liefst willen we vooruit, toch? Maar ik zou zeggen sta soms stil, luister, ook naar jezelf en de vragen in je hoofd.
Niet alle wijsheid komt van buiten, veel zit in jezelf.
En veel zit in je kind.

Aanpassen van het onderwijs

Aanpassen is goed, als iedereen daar van opknapt. Passend onderwijs, wel, ik vind het meer een impasse in het onderwijs.
Aanpassingsonderwijs, noem ik het, als ik hoor wat er allemaal van deze kinderen verwacht wordt.
Laten we er niet aan meedoen. Laten we informatie delen: informeren, niet irriteren. Kennis delen en vermenigvuldigen.
Lees deze boeken, volg deze krachtige online cursus over hoogbegaafdheid, laat je inspireren. Welke overtuigingen heb je zelf, wat kun je loslaten? Waarin kun je je kind meer leren vertrouwen? Welke pijn kun je bij je kind wegnemen of weghouden, door het zélf te verwerken?
Laten we geloven dat deze jongeren daadwerkelijk vernieuwend kunnen zijn. Geef ze de ruimte. Durf zelf mee te bewegen.
Die veranderingen zijn niet het doel… die zullen het resultaat zijn.
(c) Suzanne Buis

Meer lezen, luisteren en leren over het begeleiden van deze dromende denkers?